miércoles, 18 de diciembre de 2013

La ejecución en el sistema romano de las "legis actiones"

Hemos recopilado en esta entrada diferentes textos romanos, en latín y con su correspondiente traducción, acerca de la ejecución en el sistema romano de las "legis actiones".

Ejecucion sistema romano

- Procedimiento en la ejecución


1. Por el dinero confesado o los asuntos juzgados en derecho haya treinta días justos. 2. Después de pasados, tenga lugar la "manus iniectio". 3. Si no cumple la sentencia o alguien allí (ante el tribunal) afirma la fuerza (se presenta como "vindex"), llévele consigo, átele con correas o con grilletes de un peso de quince libras, no mayor, o si quiere átele con un peso menor. 4. Si quiere viva por su cuenta. Si no quiere vivir por su cuenta, dele una libra de harina al día el que le tiene atado. Si quiere, dele más.

I. Aeris confessi rebusque iure iudicatis XXX dies iusti sunto. II. Post deinde manus iniectio esto. In ius ducito. III. Ni iudicatum facit aut quis endo eo (in iure) vim dicit, secum ducito. Vincito aut nervo aut compendibus XV pondo, ne maiore, aut si volet minore vincito. IV. Si volet suo vivito. Ni suo vivit, qui eum vinctum habebit, libras farris endon dies dato.

XII Tablas, 3, I-IV.

- Derecho a pactar


Había entretanto el derecho a pactar, y si no se ponían de acuerdo los tenían en cadenas sesenta días. Dentro de este plazo, en tres mercados consecutivos eran conducidos ante el pretor en el comicio, pregonándose la cantidad por la que habían sido condenados. Pasados los tres mercados, les imponían la pena capital o eran vendidos más allá del Tíber en territorio extranjero.

Erat autem ius interea paciscendi, ac nisi pacti forent, habebantur in vinculis dies sexaginta. Inter eos dies trinis nundinis continuis ad praetorem in comitium producebantur, quantaeque pecuniae iudicati essent, praedicabatur. Tertiis autem nundinis capite poenas dabant, aut trans Tiberim peregre venum ibant.

Aulo Gellio, 20, I, 46-47 (XII Tablas, 3, 5).

- ¿Cortar en partes?


Después de tres mercados, córtense en partes. Si cortasen más o menos, no haya en ello fraude.

Tertiis nundinis partis secanto. Si plus minusve secuerunt, se fraude esto.

XII Tablas, 3, 6.

- Nexus y "cargado"


Es llamado nexus el libre en servidumbre con sus servicios por causa del dinero que debía y hasta que lo pague, y "cargado" (o "abrumado") por el "metal" pesado (o dinero debido).

Liber qui suas operas in servitutem pro pecunia quam debebat, dum solveret, nexus vocatur, ut ab "aere" "obaeratus".

Varron, de ling. lat., VII, 105.

- Otras leyes


Posteriormente, algunas leyes concedieron por otras causas contra ciertas personas la manus iniectio por razón de lo que se considera como si se hubiera juzgado.

Otras leyes establecieron también por ciertos motivos algunas acciones per manus iniectionem, pero una manus iniectio pura, es decir, no como si se tuviera el asunto como juzgado. 

Postea quaedam leges ex aliis quibusdam causis pro iudicato manus iniectionem in quosdam dederunt.

Sed aliae leges ex quibusdam causis constituerunt quasdam actiones per manus iniectionem, sed puram, id est non pro iudicato.

Gayo, 4, 22-23.

- Rechazo de la manus iniectio en virtud de ley Vallia


Pero posteriormente en virtud de la ley Vallia, excepto cuando se procedía por asunto juzgado, o en el caso del fiador que ha pagado y no ha sido reintegrado, en todos los demás casos en que se procedía por manus iniectio, fue permitido rechazar la manus iniectio por sí mismo (sin necesidad de vindex) y pleitear por sí.

Sed postea lege Vallia, excepto iudicato et eo pro ouo dependum est, ceteris omnibus cum quibus per manus iniectionem agebatur, permissum est sibi manum depellere et pro se agere.

Eod., 25.

- La toma de la prenda


Se pleiteaba por la acción de la ley per pignoris capionem, unas veces en virtud de la costumbre, otras en virtud de la ley.

En todos estos casos la toma de la prenda se hacía con palabras determinadas, y por eso les parecía a la mayor parte que también esta acción era una acción de la ley; a algunos, en cambio, les parecía lo contrario; en primer lugar, porque la toma de la prenda se efectuaba extrajudicialmente, es decir, no ante el pretor, y la mayor parte de las veces estando ausente el adversario, en tanto que las demás acciones de la ley no se podían ejercitar de otro modo que ante el pretor y estando presente el adversario; y, aparte lo indicado, porque, además, se podía verificar la pignoris capio incluso en un día nefasto, es decir, en el que no estaba permitido entablar acciones de la ley.

Per pignoris capionem lege agebatur de quibusdam rebus moribus, de quibusdam rebus lege.

Ex omnibus autem istis causis certis verbis pignus capiebatur, et ob id plerisque placebat hanc quoque actionem esse; quibusdam autem contra placebat, primum quod pignoris capio extra ius peragebatur, id est non apud praetorem, plerumque etiam absente adversario cum alioquin ceteris actionibus non aliter uti possent quam apud praetorem praesente adversario, praeterea quod nefasto quoque die, id est quo non licebat lege agere, pignus capi poterat.

Eod., 26 y 29.

----------

Fuente:
Arias Ramos, "Derecho romano", págs. 675 - 676, 906.