miércoles, 19 de febrero de 2014

Caracteres generales de la servidumbre romana

Hemos recopilado en esta entrada diferentes textos romanos, en latín y con su correspondiente traducción, acerca de las características generales de la servidumbre en Derecho romano.

Derecho de servidumbre romana

- Naturaleza de las servidumbres


La naturaleza de las servidumbres no consiste en que alguien haga algo, por ejemplo, que suprima el jardín, o proporcione una vista más amena, o que pinte en algo suyo, sino en que uno tolere o no haga.

Servitutium non ea natura est, ut aliquid faciat quis veluti viridia tollat aut amoeniorem prospectum praestet, aut in hoc ut in suo pingat, sed ut alquid patiatur aut no faciat.

D., 8, I, de servitutibus, 15, I (Pomponio).

- Derecho de servidumbre y servidumbre oneris ferendi


También en la servidumbre oneris ferendi nos compete acción, tanto para que soporte la carga como para que repare los edificios, en la medida que fue expresada al constituirse la servidumbre. Y Galo opina que no puede imponerse una servidumbre de modo que alguien se vea forzado a hacer algo, sino de modo que no se me prohiba a mi hacer, pues en todas las servidumbres la reparación corresponde al que afirma que es suyo el derecho de servidumbre, no a aquel de quien es la cosa sirviente. Pero prevaleció, en el caso de que se trata, el parecer de Servio de que pueda cualquiera defender su derecho a forzar al adversario a reparar la pared que ha de soportar la carga. Según Labeón, esta servidumbre no la debe una persona, sino una cosa, y, por ende, es lícito al dueño (de la cosa sirviente) abandonarla.

Etiam de servitute, quae oneris ferendi causa imposita erit, actio nobis competit, ut et onera ferat et aedificia reficiat ad eum modum, qui servitute imposita comprehensus est. Et Gallus putat non posse ita servitutem imponi, ut quis facere aliquid cogeretur, sed ne me facere prohiberet: nam in omnibus servitutibus refectio ad eum pertinet, qui sibi servitutem adserit, non ad eum, cuius res servit. Sed evaluit Servi sententia, in proposita specie, ut possit quis defendere ius sibi esse cogere adversarium reficere parietem ad onera sua sustinenda. Labeo autem hanc servitutem non hominem debere, sed rem, denique licere domino rem derelinquere scribit.

D., 8, 5, si servitus vindic., 6, 2 (Ulpiano).

- Inexistencia de servidumbre de servidumbre


Ni el uso ni el usufructo del iter, el actus o la via pueden ser legados, porque no puede haber servidumbre de servidumbre. Ni ello sería eficaz, a pesar del senadoconsulto que tomó medidas para que pudiera ser legado el usufructo de todas las cosas que están entre los bienes de nuestro patrimonio, porque esto ni está entre los bienes ni fuera. Sin embargo, se dará contra el heredero la actio incerti para que conceda al legatario, mientras viviere, la facultad de pasar a pie, o guiando, o de conducir agua, o bien para que se constituya esta servidumbre con caución de que sea restituida si el legatario falleciere o sufriese una capitis deminutio maxima.

Nec usus nec usus fructus itineris actus viae aequaeductus legari potest, quia servitus servitutis esse non potest: nec erit utile ex senatus consulto, quo cavetur, ut omnium quae in bonis sint usus fructus legari possit, quia id neque ex bonis neque extra bona sit. Sed incerti actio erit cum herede, ut legatario, quamdiu vixerit, eundi ageri ducendi facultatem praestet aut ea servitus constituatur sub ac cautione, ut, si decesserit legatarius vel capite deminutus ex magna causa fuerit restituatur.

D., 33, 2, de usu et usu fruct., I (Paulo).

- Concesión de servidumbre y pacto o estipulación


Si conduces agua por predios de distintos propietarios, de cualquier modo que haya sido impuesta la servidumbre, no podrás ceder la toma de agua de la acequia a ninguno de ellos, ni a cualquiera otro vecino, salvo que haya habido pacto o estipulación sobre ello; porque mediando pacto o estipulación se acostumbra también a conceder esto, no obstante que ningún predio puede ser sirviente de sí mismo y no poderse constituir usufructo de una servidumbre.

Per plurium praedia aquam ducis quoquo modo imposita servitute: nisi pactum vel stipulatio etiam de hoc subsecuta est, neque eorum cuivis neque alii vicino poteris haustum ex rivo cedere: pacto enim vel stipulatione intervenientibus et hoc concedi solet, quamvis nullum praedium ipsum sibi servire neque servitutis fructus constitui potest.

D., 8, 3, de servitutibus praed. rust., 33, I (Africano).

- Servidumbres personales o reales


Las servidumbres, o son personales, como el uso y el usufructo, o reales, como las de los predios rústicos y urbanos.

Servitutes aut personarum sunt, ut usus et usus fructus, aut rerum ut servitutes rusticorum praediorum et urbanorum.

D., 8, I, de servitutibus, I (Marciano).

----------

Fuente:
Arias Ramos, "Derecho romano", págs. 716 - 717 y 935 - 936.