viernes, 13 de diciembre de 2013

Diversos tipos de acciones romanas

Hemos recopilado en esta entrada diferentes textos romanos, en latín y con su correspondiente traducción, acerca de los diversos tipos de acciones en Derecho romano.

Acciones romanas

- Acción para recuperar la cosa


Si resulta que la cosa de que se trata es de Aulo Agerio con arreglo al derecho de los Quirites, a no ser que por tu indicación dicha cosa sea restituida a Aulo Agerio, condena tú, juez, a Numerio Negidio con respecto a Aulo Agerio a tanto dinero como la cosa valga; si no resulta, absuelve.

Si paret rem qua de agitur ex iure Quiritium Auli Agerii esse neque ea res arbitratu tuo Aulo Agerio restituetur, quanti ea res erit, tantam precuniam, iudex, Numerium Negidium Aulo Agerio condemna, si non paret, absolve.

Gayo, 4, 34-36-41-45-51-86. Cicerón, Verr., II, 2, 12 & 31. (Reconstrucción de J. Partsch, Formules de Procédure civil romain, pág. 8).

- Acción en caso de medidas de buen trigo


Si resulta que Numerio Negidio debe dar a Aulo Agerio las cien medidas de buen trigo de África de que se trata, condena en tanto dinero como la cosa valga a Numerio Negidio respecto a Aulo Agerio; si no resulta, absuelve.

Si paret Numerium Negidium Aulo Agerio tritici Africi optimi modios centum quibus de agitur dare oportere, quanti ea res est, tantam pecuniam Numerium Negidium Aulo Agerio condemna, si non paret absolve.

Reconstrucción de Lenel, Das Edictum perpetuum, segunda edición, pág. 233.

- Recuperación del esclavo


Si Aulo Agerio compró el esclavo Sticho de que se trata y le fue entregado; si en el supuesto de haberle poseído un año dicho esclavo debiera ser suyo con arreglo al derecho de los Quirites, a no ser que, por tu indicación sea restituído a Aulo Agerio, tú, juez, condena a Numerio Negidio respecto de Aulo Agerio a tanto dinero como la cosa valga; si no resulta, absuelve.

Si quem hominem Stichum quo de agitur Aulus Agerius emit, et is ei traditus est, anno possedisset tum si eum hominem eius ex iure Quiritium esse oporteret, si ea res arbitratu tuo Aulo Agerio non restituetur, quanti ea res erit, tantam pecuniam, iudex, Numerium Negidium Aulo Agerio condemna, si non paret absolve.

Gayo, 4, 36. (Reconstrucción de J. Partsch, loc, cit., pág. 10.).

- Acción para con la cosa pignorada


Si resulta que entre Aulo Agerio y Lucio Ticio se convino que la cosa de que se trata fuese pignorada a favor de Aulo Agerio en razón de dinero debido, y que dicha cosa la tenía entre sus bienes Lucio Ticio cuando esto se convino, y ni dicho dinero ha sido pagado ni ha sido satisfecho dicho crédito, ni ha consistido en Aulo Agerio que no haya sido pagado, a no ser que dicha cosa sea restituída por tu indicación, condena tú, juez, a Numerio Negidio con respecto a Aulo Agerio, en tanto dinero como la cosa valga; si no resulta, absuelve.

Si paret inter Aulum Agerium et Lucium Titium convenisse ut ea res qua de agitur Aulo Agerio pignori esset propter pecuniam debitam, eamque rem tunc cum conveniebat in bonis Lucii Titii fuisse, eamque pecuniam neque solutam neque eo nomine satisfactum esse neque per Aulum Agerium stare quo minus solvatur, nisi ea res arbitratu tuo restituetur, quanti ea res erit, tantam pecuniam, iudex, Numerium Negidium Aulo Agerio condemna, si non paret, absolve.

Reconstrucción de Lenel, loc. cit., págs. 274 y ss.

- Acción en caso de sociedad de bienes


Como quiera que entre Aulo Agerio y Numerio Negidio se contrajo sociedad de todos los bienes, de cuyo asunto se trata, en todo lo que por tal causa Numerio Negidio deba dar o hacer con arreglo a la buena fe, a favor de Aulo Agerio, condena tú, juez, a Numerio Negidio con respecto a Aulo Agerio, sin sobrepasar lo que Numerio Negidio tiene posibilidad de hacer frente a Aulo Agerio; si no resulta, absuelve.

Quod Aulus Agerius cum Numerio Negidio societatem omnium bonorum coiit, qua de re agitur, quidquid ob eam rem Numerium Negidium Aulo Agerio, duxtaxat quod Numerius Negidius Aulo Agerio facere potest, condemna, si non paret, absolve.

Reconstrucción de Lenel, loc. cit., pág. 287.

- Acción en caso de hurto


Si resulta que a Aulo Agerio por Numerio Negidio -o por instigación de Numerio Negidio- le ha sido cometido hurto de un plato de oro de diez mil sestercios o más, asunto de que se trata, condena tú, juez, a Numerio Negidio con respecto a Aulo Agerio al doble del dinero que la cosa valía cuando el hurto fue cometido; si no resulta, absuelve.

Si paret Aulo Agerio a Numerio Negidio -opeve consilio Numerii Negidii- furtum esse paterae aureae sestertium decem milium plurisve qua de re agitur, quamobrem Numerium Negidium pro fure damnum decidere oportet, quanti ea res fuit cum furtum factum est, tantae pecuniae duplum, iudex, Numerium Negidium Aulo Agerio condemna, si non paret, absolve.

Gayo, 4, 37. (Reconstrucción de Lenel, loc. cit., pág. 318 y ss., y Parstch, Formules de proc. civ. rom., pág. 8.).

----------

Fuente:
Arias Ramos, "Derecho romano", págs. 671 - 672, 903 - 904.