domingo, 4 de mayo de 2014

Extinción de las servidumbres romanas

- Pérdida y recuperación del usufructo por inundación y retirada de las aguas


Si un campo cuyo usufructo fuera nuestro hubiese sido inundado por el río o el mar, se pierde el usufructo, ya que, en tal caso, incluso se pierde la propiedad misma; y ni aun pescando podremos retener el usufructo. Pero del mismo modo que si el agua se hubiese retirado con el ímpetu con que vino se recobra la propiedad, así también habrá que decir que ha de restituirse el usufructo.

Si ager, cuius usus fructus noster sit, flumine vel mari inundatus fuerit, amittitur usus fructus, cum etiam ipsa proprietas eo casu amittatur: ac ne piscando quidem retinere poterimus usum fructum. Sed quemadmodum, si eodem impetu discesserit aqua, quo venit, restituitur proprietas, ita et usum fructum restituendum dicendum est.

D., 7, 4, quibus modus usus fruct., 23 (Pomponio).

Perdida de la servidumbre romana por crecida del rio
Una inundación podía provocar según el Derecho romano la extinción de una servidumbre, que podía ser recuperada si las aguas volvían a su nivel habitual.

- Extinción de las servidumbres por confusión


Las servidumbres de los predios se extinguen por confusión cuando uno mismo hubiere empezado a ser dueño de ambos predios.

Servitutes praediorum confunduntur, si idem utriusque praedii dominus esse coeperit.

D., 8, 6, quemadm. servit. amittuntur, I (Gayo).

- Extinción de servidumbre de casa por confusión


Si a alguien le hubieran sido entregadas, recibiéndolas para sí porque las compró, las casas que prestaban servidumbre a casas suyas, tal servidumbre se extinguió por confusión y desapareció; y si de nuevo quiere volverlas a vender, ha de ser impuesta expresamente la servidumbre; de otro modo, quedan libres.

Si quis aedes, quae suis aedibus servirent, cum emisset traditas sibi accepit, confusa sublataque servitus est, et si rursus vendere vult, nominatim imponenda servitus est: alioquin liberae veniunt.

D., 8, 2, de servit. praed. urb., 30, pr. (Paulo).

- ¿Se hereda la servidumbre?


Si fui heredero de aquel cuyo predio estaba gravado con servidumbre a mi favor y te vendí la herencia, la servidumbre debe restituirse a su primitivo estado, porque se procede de manera que se considere que tú hayas sido el heredero.

Si ei cuius praedium mihi serviebat, heres exstiti et eam hereditatem tibi vendidi, restitui in pristinum statum servitus debet, quia id agitur, ut quasi tu heres videaris exstitisse.

D., 8, 4, communia praediorum, 9 (Pomponio).

- Extinción por la muerte del usufructo


No admite duda que también por la muerte se extingue el usufructo, pues el derecho a disfrutar, como cualquier otro inherente a la persona, se extingue por la muerte.

Morte quoque amitti usum fructum non recipit dubitationem, cum ius fruendi morte extinguatur, sicuti si quid aliud, quod personae cohaeret.

D., 7, 4, quibus modis usus fruct., 3, 3 (Ulpiano).

- Legado de usufructo a los habitantes de un municipio


Si fuese legado un usufructo a miembros de un municipio, se pregunta hasta cuándo han de ser amparados en tal usufructo, porque si se les ampara perpetuamente, de ninguna utilidad sería la nuda propiedad siempre separada del usufructo. Por lo cual se halla establecido que ha de guardarse (como plazo de duración de tal usufructo) el de cien años, que sería el término de vida más largo.

Si usus fructus municipibus legatus erit, quaeritur, quousque in eo usu fructu tuendi sint: nam si quis eos perpetuo tuetur, nulla utilitas erit nudae proprietatis semper abscendente usu fructu. Unde centum annos observandos esse constat, qui finis vitae longissimus esset.

D., 33, 2, de usus et usu fructu, 8 (Gayo).

- Extinción de usufructo por in iure cessio


Se extingue el usufructo por in iure cessio siempre que el usufructuario hiciere una tal in iure cessio al dueño de la nuda propiedad.

In iure cessione amittitur ususfructus, quotiens domino proprietatis eum fructuarius in iure cesserit.

Paulo, Sent., 3, 6, 32.

- Permiso y pérdida de servidumbre


Si yo tuviera el derecho a verter el agua del alero en tu solar y te hubiera concedido el derecho a edificar en dicho solar, pierdo el derecho a verter allí las aguas del alero. Y de igual modo, si yo tuviera el derecho a pasar a través de tu fundo y yo te hubiera permitido hacer algo en el sitio por el cual se me debía el paso, pierdo la servidumbre de paso.

Si stillicidii immittendi ius habeam in aream tuam et permisero ius tibi in ea area aedificandi, stillicidii immittendi ius amitto. Et similiter si per tuum fundum via mihi debeatur et permisero tibi in eo loco, per quem via mihi debetur, aliquid facere, amitto ius viae.

D., 8, 6, quemadmod. servit. amittuntur, 8, pr. (Paulo).

- Diferencia entre servidumbres prediales urbanas y de predios rústicos


Estos derechos (los de servidumbres prediales urbanas), a semejanza también de los de los predios rústicos, perecen asimismo por no uso; salvo que existe esta diferencia: que no parecen en todo caso por el no uso, sino si al mismo tiempo el vecino lograse por usucapión la libertad de su fundo. Por ejemplo: si edificios tuyos están gravados a favor de los míos con la servidumbre de que no han de ser levantados más altos, para que no tapen las luces de mis edificios, y yo, por el tiempo establecido, tuviese clavadas las ventanas o las obstruyese, solamente pierdo mi derecho si tú, durante este tiempo, hubieses levantado tus edificios; de otro modo, si nada nuevo hubieres hecho, conservo la servidumbre. Igualmente, si tus edificios deben la servidumbre de tigni immittendi y yo sacare la viga, solamente pierdo mi derecho si tú obturases el boquete de donde fue extraída la viga y lo tuvieras así durante el tiempo establecido; de otro modo, si nada nuevo hubieres hecho, el derecho continúa en su integridad.

Haec autem iura similiter ut rusticorum quoque praediorum certo tempore non utendo pereunt: nisi quod haec dissimilitudo est, quod non omnimodo pereunt non utendo, sed ita, si vicinus simul libertatem usucapiat. Veluti si aedes tuae aedibus meis serviant ne altius tollantur, ne luminibus mearum aedium officiatur, et ego per statutum tempus fenestras meas praefixas habuero vel obstruxero, ita demum ius meum amitto, si tu per hoc tempus aedes tuas altius sublatas habueris: alioquin si nihil novi feceris, retineo servitutem. Item si tigni immissi aedes tua servitutem debent et ego exemero tignum, ita demum amitto ius meum, si tu foramen, unde exemptum est tignum, obturaveris, et per constitutum tempus ita habueris: alioquin si nihil novi feceris, integrum ius permanet suum.

D., 8, 2, de servit. praed. urb., 6 (Gayo).

- Libertad de la cosa gravada por el propio propietario


A veces es el propietario el que da origen a la libertad de la cosa gravada, como, por ejemplo, si se hubiese legado el usufructo (de un esclavo) hasta que se manumita, porque, al comenzar el propietario a manumitir, se extinguirá el usufructo.

Interdum proprietarius ad libertatem perducet, si forte usus fructus fuerit tamdiu legatus, quamdiu manumittatur: nam incipiente proprietario manumittere extinguetur usus fructus.

D., 7, 4, quibus modus usus fructus, 15 (Ulpiano).

- Exceptio pactio y exceptio doli en las servidumbres


Las servidumbres no pueden constituirse, en puro derecho, ni desde cierto tiempo, ni hasta cierto tiempo, ni bajo condición, ni hasta una determinada condición (por ejemplo: "hasta cuando yo quiera"); sin embargo, si estas modalidades se añadieran, frente al que vindicase la servidumbre contra lo convenido, se podrá oponer la exceptio pactio o la exceptio doli. Lo cual Casio relata que lo dictaminó Sabino y que a él le parece bien.

Servitutes ipso quidem iure neque ex tempore neque ad tempus neque sub condicione neque ad certam condicionem (verbi gratia "quamdiu volam") constitui possunt: sed tamen si haec adiciantur, pacti vel per doli, exceptionem occurretur contra placita servitutem vindicanti: idque et Sabinum respondisse Cassius rettulit et sibi placere.

D., 8, I, de servitutibus, 4, pr. (Paulo).

----------

Arias Ramos, "Derecho romano", págs. 725 - 727 y 941 - 942.